„Odwaga i pojednanie” to tytuł stałej wystawy plenerowej w Krzyżowej, przygotowanej przez Muzeum Historii Polski we współpracy z Fundacją „Krzyżowa” dla Porozumienia Europejskiego. 20 listopada ekspozycję uroczyście otworzyły Premier Ewa Kopacz oraz Kanclerz Angela Merkel.
Wystawa powstała z okazji 25. rocznicy Mszy Pojednania, która odbyła się 12 listopada 1989 r. na terenie byłego majątku rodziny von Moltke w Krzyżowej. Przekazany sobie podczas Mszy Pojednania znak pokoju – przez Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego premiera Polski oraz Helmuta Kohla, kanclerza wchodzących na drogę zjednoczenia Niemiec – stał się symbolicznym zamknięciem najtragiczniejszego rozdziału w historii stosunków polsko-niemieckich.
Wystawa ma charakter plenerowy i ma formę labiryntu zakończonego amfiteatralną przestrzenią z symbolicznym stołem na środku. Obrazy prowadzą nas przez dzieje relacji polsko-niemieckich od 1 września 1939 r. do 12 listopada 1989 r.
Pierwszy etap to horror II wojny światowej, niemieckie zbrodnie na Polakach i krzywdy, jakich doznała w wyniku wojny ludność niemiecka. Następnie wystawa pokazuje czas wrogości w stosunkach polsko-niemieckich, trwający do połowy lat 60.
Druga część to dzieje pojednania. Przełom związany był z inicjatywami chrześcijańskimi w Polsce i w Niemczech, w tym przede wszystkim z listem biskupów polskich do niemieckich z 1965 r. Tu mowa jest m.in. o Bensberger Kreis, o Akcji Znaków Pokuty i o dialogu prowadzonym przez środowiska „Znaku” i Klubów Inteligencji Katolickiej. Następnie poruszony jest temat normalizacji stosunków polsko-niemieckich i współpracy środowisk opozycyjnych Polski i NRD w latach 70. i 80., o roli Solidarności i niemieckiej pomocy w stanie wojennym.
W trzeciej części prezentujemy portrety wybitnych postaci, które miały szczególne znaczenie w procesie pojednanie polsko-niemieckiego (abp Bolesław Kominek, Tadeusz Mazowiecki, Stanisław Stomma, teolog i twórca Znaków Pokuty Günter Särchen oraz opozycjonista z NRD Ludwik Mehlhorn).
Czwarta część to amfiteatralna przestrzeń, gdzie na zewnętrznej ścianie przedstawione są wydarzenia 1989 r., a na wewnętrznej obraz Tadeusza Mazowieckiego i kanclerza Helmuta Kohla z Mszy Pojednania 12 listopada 1989 r. Na ścianach widnieje tu szereg haseł i tytułów odnoszących się do wyzwań i problemów, jakie istnieją wciąż w stosunkach polsko-niemieckich. Tu jest miejsce na dyskusję o trudnej przeszłości i perspektywach na przyszłość współpracy polsko-niemieckiej.
Wszystkie części ekspozycji złożone są z blaszanych elementów (pokrytej rdzą stali), na które naniesione są obrazy i graffiti. We wnękach ekspozycji znajdują się zdjęcia i opisy wystawy, czołówki gazet (np. artykuły prasy partyjnej ostro krytykujące list polskich biskupów do biskupów niemieckich w 1965 r.), plakaty polityczne i schemat organizacyjny Polskiego Państwa Podziemnego. Ważnym elementem ekspozycji są liczne cytaty z wypowiedzi znanych osób.
Wystawa zrealizowana została ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Więcej o wystawie i postaciach zaangażowanych w polsko-niemieckie pojednanie dowiedzieć się można na stronie "Odwaga i pojednanie".
